Sinh học: Tập tính ở động vật

Xem điểm chuẩn lớp 10 năm 2019 bấm vào đây

Thực tập sinh - Du học - Xuất khẩu lao động Nhật Bản bấm vào đây

loading...

Sinh học: Tập tính ở động vật

I.       TẬP TÍNH LÀ GÌ?

Tập tính là một chuỗi những phản ứng của động vật trả lời kích thích từ môi trường (bên trong hoặc bên ngoài cơ thể), nhờ đó động vật thích nghi với môi trường sống và tồn tại

PHÂN LOẠI TẬP TÍNH

1.      Tập tính bẩm sinh

Là loại tập tính sinh ra đã có, được di truyền từ bố mẹ và đặc trưng cho loài

Ví dụ: ve sầu kêu vào mùa hè, ếch đực kêu vào mùa sinh sản

2.      Tập tính học được

Là loại tập tính được hình thành trong quá trình sống của cá thể, thông qua học tập và rút kinh nghiệm

Ví dụ: chuột nghe tiếng mèo thì bỏ chạy, người đi đường thấy đèn đỏ thì dừng lại

Có một số tập tính vừa là học được vừa có nguồn gốc bẩm sinh

Ví dụ: khả năng bắt chuột của mèo vừa là bẩm sinh vừa là học được.

Loại tập tính	Khái niệm	Cơ sở thần kinh	Tính chất	Ví dụ
Tập tính bẩm sinh	Là những hoạt động bẩm sinh sinh ra đã có	Phản xạ không điều kiện	Bẩm sinh di truyền, đặc trung cho loài do gen quy định	Nhện chăng tơ
Tập tính học được	Là tập tính được hình thành trong quá trình sống thông qua học tập và rút kinh nghiệm	Phản xạ có điều kiện	Không bền vững, dễ thay đổi	Sự tự vệ

III.   CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH

Cơ sở thần kinh của tập tính là các phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện.

-        Tập tính bẩm sinh là chuỗi phản xạ không điều kiện mà trình tự của chúng trong hệ thần kinh đã được gen qui định sẵn từ khi sinh ra. Tập tính bẩm sinh thường bền vững và không thay đổi

-        Tập tính học được là chuỗi phản xạ có điều kiện. Quá trình hình thành tập tính là sự hình thành các mối liên hệ mới giữa các nơron. Tập tính học được có thể thay đổi.

-        Sự hình thành tập tính học được ở động vật phụ thuộc vào mức độ tiến hóa của hệ thần kinh và tuổi thọ.

-        Tập tính sinh sản, ngủ đông là kết quả phối hợp hoạt động của hệ thần kinh và hệ nội tiết.

- Phản xạ  không điều kiện và phản xạ có điều kiện.  (Kích thích → thụ quan → HTK →       Cơ quan  thực hiện → hành động)

IV. Một số hình thức học tập ở ĐV:

* Các hình thức học tập chủ yếu làm biến đổi tập tính của ĐV là quen nhờn, in vết, điều kiện hoá, học ngầm và học khôn.

Kiểu học tập	Khái niệm	Ví dụ
Quen nhờn	* Đơn giản, ĐV phớt lờ, Không trả lời	Khi thấy bóng đen ập xuống, gà con chạy đi nấp. Kế tiếp lặp lại nhiều lần mà không gây nguy hiểm gà không chạy nữa
In vết	* ĐVnon đi theo“ vết   mẹ” ở loài khác, vật khác	Ngay sau khi mới nở gà, vịt thường đi theo các vật chuyển động mà chúng nhìn thấy
Đ/k hoá đáp ứng	* Hình thành mối liên kết  Mới trong TKTƯ dưới tác động của các kích thích đồng thời	Bật đèn cho chó ăn, nhiều lần chỉ cần bật đèn chó tiết nước bọt
Đ/k hoá hành động	* Liên kết 1 hành vi của ĐV   Với 1 phần thưởng và phạt ðsau đó ĐV chủ động  lặp lại	Khi chạy chuột đạp phải bàn đạp thức ăn rời ra, ngẫu nhiên nhiều lần, Khi đói chuột chủ động đạp vào bàn đạp để lấy thức ăn
Học ngầm	* Học không có ý thức. khi  cần kiến thức được tái hiện	Trong tự nhiên ĐV hoang dã thường thăm dò được con đường để tìm thức ăn nhanh nhất
Học khôn	* Phối hợp kinh nghiệm cũ  để tìm cách giải quyết tình huống mới	Tinh Tinh dùng que chọc vào tổ kiến để bắt kiến

V. Một số dạng tập tính phổ   biến ở đv

 * Là tập tính kiếm ăn, lảnh thổ, sinh sản, di cư, xã hội

Loại tập tính Ví dụ Ứng dụng Kiếm ăn Hổ, Báo săn mồ, vồ mồi; Nhện giăng lưới bẫy côn trùng Nuôi thú săn mồi( chó săn,chim săn mồi, Rái cá săn cá) Bảo vệ lãnh thổ Các loài thú rừng thường chiếm vùng lãnh thổ riêng Biện pháp bảo vệ và khai thác các loài thú quý hiếm. Nuôi ĐV giữ nhà Sinh sản Ve vãn, ấp trứng và đẻ trứng  Chăn nuôi Di cư Các đàn chim Sếu di cư theo mùa Săn bắt, bảo vệ chim thú Xã hội thứ bậc Các loài thú sống thành bầy đàn và có thứ bậc Khai thác, bảo vệ chim thú Xã hội vị tha Ong thợ lao động để phục vụ cho sự sinh sản của Ong chúa Nghề nuôi Ong VI. Ứng dụng những hiểu biết về tập tính của ĐV vào đời sống, sản xuất * Ví dụ: - Dạy chim, thú làm xiếc - Chó nghiệp vụ - Làm bù nhìn đuổi chim - Gọi trâu về chuồng Câu.1    Tập tính là gì? TRẢ LỜI: -        Tập tính là một chuỗi những phản ứng của động vật trả lời kích thích từ môi trường (bên trong hoặc bên ngoài cơ thể), nhờ đó động vật thích nghi với môi trường sống và tồn tại Câu.2    Nêu sự khác nhau giữa tập tính bẩm sinh và tập tính học được? Cho ví dụ? TRẢ LỜI: -        Tập tính bẩm sinh là loại tập tính sinh ra đã có, được di truyền từ bố mẹ và đặc trưng cho loài -        Tập tính học được là loại tập tính được hình thành trong quá trình sống của cá thể, thông qua học tập và rút kinh nghiệm Ví dụ: ve sầu kêu vào mùa hè, ếch đực kêu vào mùa sinh sản Ví dụ: chuột nghe tiếng mèo thì bỏ chạy, người đi đường thấy đèn đỏ thì dừng lại -        Tập tính bẩm sinh là chuỗi phản xạ không điều kiện mà trình tự của chúng trong hệ thần kinh đã được gen qui định sẵn từ khi sinh ra. Tập tính bẩm sinh thường bền vững và không thay đổi -        Tập tính học được là chuỗi phản xạ có điều kiện. Quá trình hình thành tập tính là sự hình thành các mối liên hệ mới giữa các nơron. Tập tính học được có thể thay đổi. Câu.3    Ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh dạng chuỗi hạch, các tập tính của chúng hầu hết là tập tính bẩm sinh, tại sao? TRẢ LỜI: -        Hệ thần kinh dạng lưới và dạng chuỗi hạch khá đơn giản, số lượng tế bào thần kinh không nhiều nên khả năng học tập rất thấp, việc học tập và rút kinh nghiệm rất khó khăn. Hơn nữa, tuổi thọ của chúng thường ngắn nên không có nhiều thời gian cho việc học tập. -        Do khả năng tiếp thu bài học kém và không có nhiều thời gian để học và rút kinh nghiệm nên các động vật này sống và tồn tại chủ yếu nhờ vào các tập tính bẩm sinh. Câu.4    Tại sao người và động vật có hệ thần kinh phát triển có rất nhiều tập tính học được? TRẢ LỜI: -        Người và các động vật có hệ thần kinh phát triển rất thuận lợi cho việc học tập và rút kinh nghiệm. Tập tính ngày càng hoàn thiện do phần học tập được bổ sung ngày càng nhiều và càng chiếm ưu thế so với phần bẩm sinh. -        Ngoài ra, động vật có hệ thần kinh phát triển thường có tuổi thọ dài, đặc biệt là giai đoạn sinh trưởng và phát triển kéo dài cho phép động vật thành lập nhiều phản xạ có điều kiện, hoàn thiện các tập tính phức tạp thích ứng với điều kiện sống luôn biến động. Câu.5    Tập tính bảo vệ lãnh thổ của động vật có ý nghĩa gì đối với đời sống của chúng? TRẢ LỜI: -        Động vật bảo vệ lãnh thổ để bảo vệ nguồn thức ăn, nơi ở và sinh sản. -        Ý nghĩa của tập tính bảo vệ lãnh thổ là: đảm bảo sự phân bố hợp lí của các quần thể trong tự nhiên để tồn tại và phát triển. Câu.6    Cho vài ví dụ về một số dạng tập tính phổ biến ở động vật: kiếm ăn, lãnh thổ, sinh sản, di cư TRẢ LỜI: -        Tập tính kiếm ăn: Vd: Hải li đắp đập ngăn sông suối để bắt cá, -        Tập tính bảo vệ lãnh thổ: Vd: Tinh tinh đực đánh đuổi những con tinh tinh đực lạ khác khi vào vùng lãnh thổ của chúng -        Tập tính sinh sản: Vd: Vào mùa sinh sản các con hươu đực hút nhau, con chiến thắng sẽ được giao phối với hươu cái -        Tập tính di cư: Vd: Sếu đầu đỏ, hồng hạc di cư theo mùa Câu.7    Tại sao chim và cá di cư? Khi di cư chúng định hướng bằng cách nào? TRẢ LỜI: -        Chim di cư do thời tiết thay đổi và khan hiếm thức ăn. Chim di cư thường là các loài chim ăn thịt. -        Nguyên nhân di cư của cá chủ yếu liên quan đến sinh sản. Ví dụ: cá hồi -        Khi di cư động vật sống trên cạn định hướng nhờ vị trí mặt trời, trăng, sao, địa hình; cá định hường nhờ vào thành phần hoá học của nước và hướng dòng nước chảy. Câu.8    Cho một vài ví dụ về ứng dụng hiểu biết tập tính của động vật trong đời sống con người. TRẢ LỜI: -        Dạy hổ, voi, khỉ, cá heo … làm xiếc -        Dạy chó, chim ưng đi săn -        Làm bù nhìn trên ruộng để đuổi chim chóc phá hoại mùa màng. -        Nghe tiếng kẻng, trâu bò nuôi trở về chuồng. -        Dạy chó giữ nhà, phát hiện ma tuý, tội phạm…

Xem điểm chuẩn vào lớp 10->bấm vào đây

Tìm giáo viên dạy kèm hoặc tim gia sư bấm vào đây