ĐỀ TẬP LÀM VĂN: Truyện ngắn
“làng” của Kim Lân gợi cho em những suy nghĩ gì về những chuyển biến mới trong
tình cảm của người nông dân Việt Nam
TRUYỆN VIỆT NAM SAU CÁCH MẠNG THÁNG 8 - 1945
Dàn
ý.
I. Tìm hiểu đề.
-
Yêu cầu cách thức nghị luận: suy nghĩ
-
Yêu cầu về vấn đề nghị luận: Những chuyển biến mới trong tình cảm của người
nông dân Việt Nam
II. Dàn ý:
A.
Mở bài
(SGK)
- Kim Lân là
nhà văn am hiểu cuộc sống nông thôn và người dân Miền Bắc. Ông có sở trường
viết truyện ngắn và truyện của ông thường viết về đề tài nông dân. Truyện ngắn “Làng” được ông sáng tác trong
lúc cuộc kháng chiến chống Pháp đang bùng nổ trên quy mô toàn quốc. Đây là một tác phẩm xuất sắc thể hiện thành
công hình ảnh người nông dân thời đại cách mạng và kháng chiến mà tình yêu làng
quê đã hoà nhập tròng lòng yêu nước và tinh thần của người dân kháng chiến.
Nhân vật ông Hai trong truyện có những nét tình cảm cao đẹp và đáng quý đó.
B
.Thân bài:
Tình yêu làng nói chung:
- Ở mỗi người nông dân, quả thực
tình yêu làng quê là bản chất có tính truyền thống. Yêu làng, gắn bó với làng,
tự hào về làng của mình vốn là tâm lý rất quen thuộc có tính gốc rễ. Vậy người
nông dân thường tự hào, hãnh diện về làng:
Làng ta phong
cảnh hữu tình
Dân cư giang
khúc như hình con long
Luận điểm bao trùm bài nghị
luận : Ở nhân vật ông Hai, tình yêu quê hương, yêu làng Dầu đã quyện chặt
với lòng yêu nước. Đây là vẻ đẹp đáng quý của nhân vật, cũng là điều
tâm huyết nhất mà nhà văn muốn nói với người đọc.
Luận
điểm 1 : Tình yêu làng, yêu nước
của ông Hai khi đi tản cư.
- Cũng như bao con người Việt Nam
-
Ông Hai luôn khoe và tự hào về cái làng Dầu không chỉ vì nó đẹp mà còn bởi nó
tham gia vào cuộc chiến đấu chung của dân tộc.
- Ông luôn
tìm cách nghe tin tức về kháng chiến “chẳng
sót một câu nào”. Nghe được nhiều tin hay , những tin chiến thắng của quân
ta, ruột gan ông cứ múa cả lên, náo nức,
bao nhiêu ý nghĩ vui thích chen chúc trong đầu óc.
Luận điểm 2:
Tình yêu làng, yêu nước của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc: (Nhưng khi nghe tin làng chợ Dầu
theo giặc thì bao nhiêu tình cảm tốt đẹp ấy trong ông Hai bỗng nhiên biến thành
những nỗi lo âu, dằn vặt)
- Khi
nghe tin quá đột ngột, ông Hai sững sờ, xấu hổ và uất ức: “cổ ông lão nghẹn ắng
hẳn lại, da mặt tê rân rân. Ông lão lặng đi tưởng như không thở được”. Khi trấn
tĩnh lại được phần nào, ông còn cố chưa tin cái tin ấy”. Nhưng rồi những người
tản cư đã kể rành rọt quá, lại khẳng định họ “vừa ở dưới ấy lên” làm ông không
thể không tin. Niềm tự hào về làng thế là sụp đổ tan tành trước cái tin sét
đánh ấy. Cái mà ông yêu quý nhất nay cũng đã lại quay lưng lại với ông. Không
chỉ xấu hổ trước bà con mà ông cũng tự thấy
ông mất đi hạnh phúc của riêng ông, cuộc đời ông cũng như chết mất một
nửa.
- Từ lúc ấy trong tâm trí ông Hai chỉ còn có
cái tin dữ ấy xâm chiếm, nó thành một nỗi ám ảnh day dứt. Ông tìm cách lảng
tránh những lời bàn tán và cúi gằm mặt xuống ra về. Nghe tiếng chửi bọn Việt
gian, ông “cúi gằm mặt mà đi”, về đến nhà ông nằm vật ra giường, rồi tủi thân
nhìn đàn con, “nước mắt ông lão cứ giàn ra”. Bao nhiêu câu hỏi dồn về xoắn
xuýt, bủa vây làm tâm trạng ông rối bời trong cơn đau đớn, hụt hẫng đến mê dại,
dữ dằn và gay gắt.. Ông cảm thấy như chính ông mang nỗi nhục của một tên bán
nước theo giặc, cả các con ông cũng sẽ mang nỗi nhục ấy.
- Suốt mấy ngày ông không dám đi đâu. Ông quanh
quẩn ở nhà, nghe ngóng tình hình bên ngoài. “Một đám đông túm lại, ông cũng để
ý, dăm bảy tiếng cười nói xa xa, ông cũng chột dạ. Lúc nào ông cũng nơm nớp
tưởng như người ta đang để ý, người ta đang bàn tán đến “cái chuyện ây”. Thoáng
nghe những tiếng Tây, Việt gian, cam –nhông… là ông lủi ra một góc nhà, nín
thít. Thôi lại chuyện ấy rồi!”
-
Nhưng chính lúc này, tình cảm đẹp trong con người ông Hai lại càng được
bộc lộ rõ hơn bao giờ hết. Những đau đớn, dằn vặt, sự hổ thẹn đến tột cùng đã
đẩy ông Hai vào một tình huống phải lựa chọn. Quê hương và Tổ Quốc, bên nào
nặng hơn? Quê hương đáng yêu, đang tự hào... Nhưng giờ đây.... dường như mới
chỉ nghĩ tới đó, lòng ông Hai đã nghẹn đắng lại. Tình yêu quê hương và tình yêu
tổ quốc xung đột dữ dội trong lòng ông. Một ý nghĩ tiêu cực thoáng qua trong
đầu: Hay là quay về làng. Nhưng rồi ông cảm thấy “rợn cả người”. Ông đã từng
nhớ làng da diết, từng ao ước được trở về làng. Nhưng “vừa chớm nghĩ, lập tức
ông lão phản đối ngay” bởi vì “về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ Cụ Hồ”. Cuối
cùng ông đã quyết định: “không thể được! Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây
mất rồi thì phải thù”. Như vậy,tình yêu làng dẫu có thiết tha, mãnh liệt đến
đâu, cũng không thể mạnh hơn tình yêu đất nước.
-
Chuẩn mực cho tình yêu và niềm tự hào về quê hương, đối với ông Hai lúc
bấy giờ là cuộc kháng chiến. Tuy đau xót tưởng chừng bế tắc nhưng trong cõi
thẳm sâu của tấm lòng, người nông dân ấy vẫn hướng về kháng chiến, vẫn tin ở
những điều tốt đẹp, cố giữ cho tâm hồn không vẩn đục, để đón đợi một điều gì đỡ
đau đớn, tuyệt vọng hơn.
+ Khi tâm sự với đứa con nhỏ còn
rất ngây thơ, nghe con nói: “Ủng hộ cụ Hồ Chí Minh”, nước mắt ông Hai cứ giàn
ra, chảy ròng ròng trên hai
má,
giọng ông như nghẹn lại: “ừ đúng rồi, ủng hộ cụ Hồ con nhỉ?”. Phải chăng, trong tâm hồn người nông dân chất
phác ấy vẫn không phút nào nguôi ngoai nỗi nhớ quê hương, yêu quê hương và nỗi
đau đớn khi nghe tin quê hương rời xa công việc chiến đấu chung của đất nước
bấy giờ? Tâm sự với đứa con, ông Hai muốn bảo con nhớ câu “nhà ta ở làng chợ
Dầu”. Đồng thời ông nhắc con- cũng là tự nhắc mình “ủng hộ cụ Hồ Chí Minh”. Tấm
lòng thuỷ chung với kháng chiến, với cách mạng thật sâu nặng, bền vững và
thiêng liêng: “Cái lòng bố con ông là như thế đấy, có bao giờ đám đơn sai. Chết
thì chết có bao giờ đám đơn sai”.
Luận điểm 3: Tình
yêu làng, yêu nước của ông Hai khi nghe tin làng kháng chiến (Niềm vui của ông
Hai khi tin đồn được cải chính.
-
Đến khi biết đích xác làng Dầu yêu quý của ông không phải là làng Việt
gian, nỗi vui mừng của ông Hai thật là vô bờ bến: “Ông cứ múa tay lên mà khoe
cái tin ấy với mọi người”, mặt ông “tươi vui, rạng rỡ hẳn lên”. Đối với người
nông dân, căn nhà là cơ nghiệp của cả một cuộc đời, vậy mà ông sung sướng hể hả
loan báo cho mọi người biết cái tin “Tây nó đốt nhà tôi rồi bác ạ” một cách tự
hào như một niềm hạnh phúc thực sự của mình. Đó là nỗi lòng sung sướng trào ra
hồn nhiên như không thể kìm nén được của người dân quê khi được biết làng mình
là làng yêu nước dẫu cho nhà mình bị giặc đốt. Tình yêu làng của ông Hai thật là sâu sắc và cảm động.
- So với lão
Hạc trong truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nam Cao trước cách mạng tháng Tám,
rõ ràng ta thấy ông Hai có những điểm tiến bộ vượt bậc trong nhận thức, tâm
hồn, tình cảm và tính cách. Đó chính là nhờ vào đường lối giác ngộ cách mạng
của Đảng, Bác Hồ mà học có được. Lão Hạc và ông Hai có những điểm tính cách khác
nhau nhưng họ vẫn có những phẩm chất của những người nông dân giống nhau, đều
hiền lành, chất phác, lương thiện. Khi cách mạng tháng Tám thành công đã đem
đến sự đổi đời cho mỗi người nông dân. Từ một thân phận nô lệ phụ thuộc họ trở
thành một người tự do làm chủ cuộc đời, làm chủ đất nước. Từ đó đã củng cố và
làm nền tảng vững chắc cho tình yêu quê hương, đất nước, trở thành một tình cảm
vững bền, thiêng liêng sâu nặng, nồng cháy. => Trong hoàn cảnh toàn dân đang hướng tới cuộc
kháng chiến chống pháp, bảo vệ độc lập dân tộc, ông Hai đã biết đặt tình yêu
đất nước lên trên tình yêu cá nhân của mình với làng chợ Dầu, ông dành tất cả
cho cách mạng. Đó chính là nét đẹp trong con người ông Hai nói riêng và người
nông dân Việt Nam
- Văn hào I li a, E ren bua có nói: …” Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu
đồng quê trở nên lòng yêu tổ quốc. Ông Hai đúng là một con người như thế. Niềm
vui, nỗi buồn của ông đều gắn bó với làng. Lòng yêu làng của ông chính là cội
nguồn của lòng yêu nước.
Luận điểm
4: . Nghệ thuật xây dựng nhân vật ông Hai
- Nhà văn
Kim Lân đã khá thành công khi xây dựng nhân vật ông Hai, một lão nông cần cù,
chất phác, yêu mến, gắn bó với làng quê như máu thịt.
+ Nhà văn
đã chọn được một tình huống khá độc đáo là sự thử thách bên trong bộc lộ
chiều sâu tâm trạng.
+ Tâm lý
nhân vật được nhà văn miêu tả cụ thể, gợi cảm qua các diễn biến nội tâm, qua
các ý nghĩ, cảm giác, hành vi, ngôn ngữ. Đặc biệt là nhà văn đã diễn tả đúng và
gây được ấn tượng mạnh mẽ về sự ám ảnh, day dứt trong tâm trạng nhân vật.
VD1 (tâm trạng) : Khi nghe tin làng theo giặc thì bị dằn vặt, đau
khổ : « Đã ba bốn hôm nay, ông Hai không bước chân ra đến ngoài, cả
đến bên bác Thứ ông cũng không dám sang. Suốt ngày ông chỉ quanh quẩn trong cái
gian nhà chật chội ấy mà nghe ngóng. …… thôi lại chuyện ấy rồi ». Khi tin
đồn được cải chính thì « cái mặt buồn thỉu mọi ngày bỗng tươi vui, rạng rỡ
hẳn lên ».
VD2 : Miêu tả đúng các
« phản ứng » bằng hành động của một người nông dân hiền lành, chất
phác và chưa đọc thông, viết thạo : Khi muốn biết tin tức thì :
« ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lỏm ».
Khi nghe tin làng theo giặc thì « ông Hai cứ cúi gằm mặt xuống mà
đi » rồi « nắm chặt hai bàn tay mà rít lên : « chúng bay ăn
miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục
nhã thế này ». Khi tin đồn được cải chính thì « ông lão cứ múa tay
lên mà khoe cái tin đồn ấy với mọi người.
VD3 : Ngoài ra còn phải kể đến các hành động, lời nói, suy nghĩ của
nhân vật ông Hai trong mối quan hệ với các nhân vật khác như : Bà Hai, các
con, mụ chủ nhà….
+ Các hình thức trần thuật (đối thoại, độc thoại….)
- Sức hấp dẫn của hình tượng nhân vật ông Hai.
- Thành công của nhà văn khi xây dựng nhân vật ông Hai.
VD:
Qua truyện ngắn “Làng”, tác giả
đã khắc hoạ thành công hình tượng một người nông dân yêu làng, yêu nước hồn
nhiên chất phác nhưng xúc động. Hình tượng nhân vật ông Hai vừa phản ánh chân
thực những nếp cảm, nếp nghĩ của người nông dân Việt Nam trong thời kì đầu của
cuộc kháng chiến chống Pháp, vừa có ý nghĩa giáo dục sâu sắc đối với nhiều thế
hệ bạn đọc. Qua truyện ngắn này, ta có thể hiểu được một cách sâu sắc thêm về
hình ảnh những người dân kháng chiến Việt Nam với tình yêu quê hương đất nước.
0 comments Blogger 0 Facebook
Post a Comment